خانواده‌های شهروندان ایرانی- آمریکایی که در ایران زندانی هستند، خواهان اولویت دادن به عزیزان‌شان و تلاش جدی برای آزاد کردن آن‌ها شدند. روزنامه «واشنگتن پست» روز چهارشنبه مقاله‌ای در این زمینه منتشر کرد که در آن با برخی از این خانواده‌ها گفت‌وگو شده است.

عماد شرقی، مراد طاهباز، سیامک و باقر نمازی، چهار شهروند ایرانی-آمریکایی هستند که در ایران زندانی شده‌اند. خانواده‌های آن‌ها مدت‌ها است که آن‌ها را «گروگان» حکومت ایران می‌دانند؛ واقعیتی که همگام با رفتار دولت ایران است که به روشنی شهروندان دوتابعیتی مانند این چهار نفر را به عنوان مهره‌هایی در معاملات خود با دولت‌های غربی به‌کار می‌گیرد. 

بهاره شرقی، همسر عماد شرقی، در گفت‌وگو با «واشنگتن پست» گفته است که آرزو داشته پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری آزادی همسرش را ببیند. حالا اما نه تنها انتخابات آمد و رفت، که ایران مشارکت در مذاکرات وین را نیز تا آغاز به کار دولت ابراهیم رئیسی متوقف کرده است و مدعی شده است که توافقی بدون برجام بر سر آزادی گروگان‌ها ممکن بوده، اما آمریکا نپذیرفته است. واشنگتن این ادعا را قویا رد کرده است. 

در مقاله «واشنگتن پست» می‌خوانیم: «توقف همزمان هر دو روند مذاکرات [بر سر برجام و گروگان‌ها] این واهمه را برانگیخته است که گروگان‌ها همیشه در مقابل منافع راهبردی گسترده‌‌تر آمریکا، موضوعی ثانوی خواهند بود — و در این مورد، منظور از این منافع، جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای است.»

دولت بایدن تاکید دارد که قصدش آزاد کردن این چهار گروگان آمریکایی، مستقل از مذاکرات هسته‌ای، است؛ اما معلوم نیست دقیقا چه برنامه‌ای در این زمینه دارد.

علاوه بر مسئله هسته‌ای، درگیری‌های نظامی ایران و آمریکا در عراق و سوریه نیز بخش دیگری از پازل پیچیده رابط دو کشور هستند. بُعد دیگر ماجرا، فعالیت‌های جمهوری اسلامی ایران در خاک کشورهای غربی است؛ از جمله دسیسه جمهوری اسلامی ایران برای ربودن مسیح علی‌نژاد در نیویورک، که آمریکا هفته گذشته از آن پرده برداشت. 

برخی اقدامات آمریکا، مثل اجازه دادن به تهران برای استفاده از منابع بلوکه‌شده ایران برای پرداخت به شرکت‌های کره‌ای و ژاپنی، در حالی که شهروندان آمریکا هنوز در ایران گروگان هستند، با انتقاد خانواده‌های زنداینان، از جمله بابک نمازی که هم برادرش، سیامک، در زندان جمهوری اسلامی ایران است و هم باقر، پدر ۸۴ ساله‌اش)، مواجه شده است.

بابک نمازی از دوبی (که در آن‌جا به وکالت مشغول است) با «واشنگتن پست» گفت‌وگو کرده و گفته است: «وقت آن رسیده که کار جدیدی امتحان کنیم. دیگر نمی‌توانیم این‌طوری ادامه دهیم. هر وقت دولت فرصتی دارد تا از هرگونه ابزار یا فرصتی به عنوان اهرم فشار استفاده کند، انتظار من این است که از آن برای نجات زندگی پدرم استفاده کند.»

بهاره شرقی نیز می‌گوید دولت بایدن از اولویت گروگان‌ها سخن می‌گوید، اما رویکرد شفافی ندارد. خانم شرقی می‌گوید مقامات آمریکایی حرف‌های کلی می‌زنند و اصلا نمی‌گویند مذاکرات وین دقیقا چطور پیشرفته است و آیا موضوع گروگان‌ها هم بخشی از این مذاکرات است، یا به صورت موازی با آن‌ پیش می‌رود. 

رابرت مالی، فرستاده ویژه آمریکا در امور ایران، می‌گوید زمانی که در دولت اوباما مسئولیت داشته است، با مقامات ایران مستقیما در موضوع گروگان‌ها مذاکره کرده است، اما مذاکرات اکنون غیرمستقیم انجام می‌شود. به گفته آقای مالی، در موضوع گروگان‌ها، بریتانیا از طرف آمریکا با ایران مذاکره می‌کند.

آقای مالی اخیرا در گفت‌وگویی گفته بود: «ما نمی‌خواهیم هیچ یک از شهروندان آمریکا که ناعادلانه‌ دستگیر شده‌اند، پشت سر خود جا بگذاریم. ما برای این موضوع نیز به اندازه هر موضوع دیگری وقت می‌گذاریم.»

آقای نمازی اما می‌گوید: «برای خانواده‌هایی که در موقعیت من قرار دارند، همدلی، نه در بلندمدت و نه حتی در کوتاه‌مدت، باعث آرامش خاطر نیست. شش سال است که خبری از عمل نیست.»

از دیگر چهره‌هایی که با «واشنگتن پست» گفت‌وگو کرده است، سارا لوینسون موریارتی است که به سه رئیس‌ جمهوری متوالی آمریکا التماس کرده است کاری برای پیدا کردن پدرش، رابرت لوینسون، انجام دهند که در سال ۲۰۰۷ در ایران ناپدید شد. سال گذشته، مقامات آمریکا بالاخره اعلام کردند که آقای لوینسون مدتی پیش از آغاز دنیاگیری کرونا، در ایران جان سپرده است. خانم لوینسون حالا می‌گوید امیدوار است بایدن شجاعت آن را داشته باشد که در هر گونه توافق با ایران، بازپس گرفتن بقایای جسد لوینسون را نیز بگنجاند.

او به «واشنگتن پست» می‌گوید: «به نظرم این موضوع برایشان مهم است و به نظرم خودشان هم چنین فکری می‌کنند، اما وقتی به تصمیم‌گیری می‌رسد، بین وضعیت کلی و مردم آمریکا، همیشه آن وضعیت کلی را به جای یک شهروند آمریکایی مشخص انتخاب می‌کنند.»

برخی ناظران می‌گویند ترامپ اولویت بیشتری به گروگان‌ها می‌داد و با رویکرد معامله‌محور خود، توانست آزادی چهره‌هایی همچون شیوئی وانگ را ممکن کند.

حامیان این زندانیان همچنین می‌گویند آمریکا باید از «قانون لوینسون ۲۰۲۰» که به نام آقای لوینسون نام‌گذاری شده است، استفاده کند تا میلیاردها دلار از منابع مالی ایران را به دست قربانیان برساند. آقای مالی می‌گوید آمریکا در دراز‌مدت، می‌خواهد در همکاری با سایر کشورهای جهان، فشار را بر ایران افزایش دهد و آزادی گروگان‌ها را ممکن سازد. اما چنان‌که در «واشنگتن پست» می‌خوانیم، «چنین رویکردی در حال حاضر کمکی به گروگان‌ها نمی‌کند.»